عامل سوّمي که موجب آمرزش انسان مي‌شود، عقوبت و گرفتاري دنيوي است. خداوند متعال در خصوص برخي از بندگان، اراده مي‌فرمايد که گناهان آنان در همين دنيا محو شود و از اين رو با ايجاد گرفتاري يا عقوبت دنيوي، آنان را در همين دنيا به کيفر اعمالشان مي‌رساند تا در آخرت، سختي و عذابي نداشته باشد.

اين لطف خداوند تعالي معمولاً شامل کساني مي‌شود که افراد صالحي بوده‌اند، امّا گناهاني نيز از آنان سرزده است.

در بسياري از موارد، بلايا و گرفتاري‌هاي دنيوي از قبيل بيماري، اشتغال به اموري که رنج بدني به همراه دارد، فقر، غم، اندوه، ترس، هراس و ابتلا به مرگ سخت، کفّارۀ گناهان آدمي به شمار مي‌آيد و اثر معاصي او را از بين مي‌برد و باعث مي‌شود انسان، پاک و پاکيزه وارد عالم قبر و برزخ شود.

چنانکه در برخي از موارد نيز خداوند متعال، راحتي دنيا و فراخي رزق را نصيب و روزي بعضي از افراد مي‌کند، تا بدين‌وسيله اندک اعمال نيکي که داشته‌اند، جبران شود و در قيامت صرفاً دچار عذاب الهي گردند.

در قرآن کريم، آيات متعدّدي در اين خصوص آمده است؛ از جمله:

>أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذينَ أُوتُوا نَصيباً مِنَ الْكِتابِ يَشْتَرُونَ الضَّلالَةَ وَ يُريدُونَ أَنْ تَضِلُّوا السَّبيلَ^[1]<

آيا به كسانى كه بهره‏اى از كتاب يافته‏اند ننگريستى؟ گمراهى را مى‏خرند و مى‏خواهند شما [نيز] گمراه شويد.

در حديث قدسي نيز از خداوند تعالي، چنين وارد شده است:

«به عزّت و جلالم سوگند، من بنده‏اى را كه بخواهم بيامرزم، از دنيا بيرون نبرم تا اين‌كه گناهان او را به‌ وسيلۀ بيمارى در تنش، يا به تنگى در روزيش، يا با ترس و هراس در امور دنيوي، پاک کنم. و اگر باز هم چيزى بماند، مرگ را بر او سخت كنم. و به‌عزّت و جلالم سوگند، بنده‏اى را كه بخواهم عذاب كنم، از دنيا بيرون نبرم تا عوض هر كار نيكى انجام داده را به او بدهم؛ يا به فراخى در روزيش، و يا به سلامت در تنش، و يا به آسودگى خاطر در امور دنيوي، و اگر باز هم چيزى باقى ماند، مرگ را بر او آسان كنم.»^[2]

البته بايد دانست که اين امور، کلّيّت و عموميّت ندارد و نمي‌توان گفت: هرکس گرفتار است، انسان شايسته‌اي است و گرفتاري او مقدّمۀ ورود به بهشت است و هرکس از نعم دنيوي برخوردار است، حتماً به جهنّم خواهد رفت؛ از اين رو کسي حق ندارد با سطحي‌نگري، به قضاوت‌هاي عجولانه و بي مبنا و خلاف اخلاق نسبت به ديگران بپردازد.

همچنين نکته‌اي که بايد بدان توجه شود، اين است که برخي از اوقات، گرفتاري‌هاي دنيوي براي ارتقاي درجه و مقام انسان است. اهل‌بيت( بيشترين و بزرگ‌ترين مصائب را تحمّل نمودند و در دنيا گرفتاري‌هاي بسياري داشتند، امّا مصائب آنان به جهت زدوده شدن گناه و معصيت و حتّي لغزش نيست، بلکه به جهت ارتقاي درجه و مقام آنان نزد پروردگار متعال مي‌باشد. البته در اين خصوص دلائل ديگري نيز نظير دلائل توبۀ اخصّ‌الخواص مي‌توان تصوّر و مطرح کرد که در اين کتاب، مجال پرداختن به آن نيست.